Το διδακτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου περιλαμβάνει πολλές και διαφορετικές γλωσσικές αλλά και επικοινωνιακές δραστηριότητες, ώστε τα παιδιά από την αρχή:
- Να ενθαρρύνονται να παίρνουν τον λόγο αυθόρμητα
- Να διηγούνται, αφηγούνται
- Να περιγράφουν
- Να εξηγούν, ερμηνεύουν
- Να συμμετέχουν σε συζητήσεις
- Να χρησιμοποιούν επιχειρηματολογία για να βελτιώνουν, να εμπλουτίζουν τον προφορικό τους λόγο και να αποκτήσουν φωνολογική επίγνωση
Στο νηπιαγωγείο θα πρέπει να εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις ώστε τα παιδιά να έρχονται αβίαστα σε επαφή με διαφορετικές μορφές του γραπτού λόγου (βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, επιγραφές κλπ.) και να τους δίνεται η ευκαιρία ώστε:
- Να αναγνωρίζουν τις βασικές εκδοχές του γραπτού λόγου (διαφορετικές γραμματοσειρές, μεγάλα, μικρά, ξενόγλωσσα γράμματα) με βάση τα εξωτερικά τυπογραφικά χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο
- Να συνειδητοποιούν ότι οι διαφορετικές αυτές εκδοχές μεταφέρουν μηνύματα με διαφορετικό τρόπο και χρησιμοποιούνται για διάφορους λόγους
- Να αρχίζουν να υιοθετούν βασικές συμβάσεις ανάγνωσης του αλφαβητικού συστήματος γραφής (π.χ. ότι διαβάζουμε από τα αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, ότι τα βιβλία διαβάζονται από την αρχή προς το τέλος κλπ.)
- Να ακούν και να κατανοούν μία διήγηση, ένα κανόνα παιχνιδιού ή άλλα απλά κείμενα που κάποιος τους διαβάζει φωναχτά
- Να μπορούν να διακρίνουν σ’ ένα κείμενο που τους διαβάζεται τα διαλογικά μέρη και να απομνημονεύουν πολύ μικρά κείμενα, να αναγνωρίζουν οικείες λέξεις στο περιβάλλον κα μέσα σε κείμενα
- Επίσης να παίρνουν πληροφορίες από διάφορες πηγές όπως, αφίσες, ταινίες, σήματα, έργα τέχνης, στις οποίες συνυπάρχουν γραπτός λόγος και εικόνα
- Να «χρησιμοποιούν» τη βιβλιοθήκη της τάξης και να κάνουν συγκεκριμένες επιλογές βιβλίων, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους ή το θέμα με το οποίο απασχολούνται κάθε φορά
- Να εντοπίζουν τον τίτλο, τον συγγραφέα και άλλα στοιχεία του βιβλίου
- Να συνειδητοποιούν ότι ο γραπτός λόγος είναι αναπαράσταση της γλώσσας και η εικόνα είναι αναπαράσταση του κόσμου
- Να κατανοούν γενικά στοιχεία από τη σχέση προφορικού-γραπτού λόγου
- Να συνειδητοποιήσουν σταδιακά ότι στα φωνήματα της ομιλούμενης γλώσσας αντιστοιχούν γράμματα
- Να αναγνωρίζουν και να συγκρίνουν διαφορετικές μορφές του γραπτού λόγου, όπως π.χ. το χειρόγραφο και το έντυπο κείμενο, αλλά και την ελληνική και άλλες γλώσσες
Η συμβουλή του Ειδικού
Ο τομέας του λόγου και της ομιλίας είναι από τους σημαντικότερους τομείς που χρειάζεται να εξασκήσουμε στο νήπιο. Διαπιστώνουμε ότι ενώ μεγάλο μέρος της διδακτικής ύλης αφορά γλωσσικές ασκήσεις και δραστηριότητες με απώτερο σκοπό να το προετοιμάσει ώστε να είναι σχολικά έτοιμο για την Α’ δημοτικού. Παιδιά που παρουσιάζουν διαταραχές στο λόγο και στην ομιλία θεωρούνται υψηλού κίνδυνου και θα πρέπει να εξετάζονται από λογοθεραπευτή και να κάνουν τεστ σχολικής ετοιμότητας , πριν την έναρξη τους στο δημοτικό σχολείο