Χαρακτηριστικά ανά ηλικιακό στάδιο ανάπτυξης:
0 έως 6 μηνών
- Τρομάζει με ήχους
- Αναγνωρίζει απλούς ήχους και τους επαναλαμβάνει
- Εντοπίζει τον ήχο και γυρνάει το κεφάλι προς την πηγή του ήχου
- Χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα και διαφορετικούς ήχους για να εκφράσει τις διαφορετικές του ανάγκες
- Χαμογελάει όταν του μιλάνε
7 έως 12 μηνών (1 έτους)
- Ανταποκρίνεται στο όνομά του
- Καταλαβαίνει το «ναι» και το «όχι»
- Αναγνωρίζει και μιμείται περισσότερους ήχους
- Αναγνωρίζει απλά καθημερινά αντικείμενα
- Ακούει όταν του/ της μιλάνε
- Κατανοεί και εκτελεί απλές εντολές (π.χ. κάνε παλαμάκια)
- Χρησιμοποιεί 1 έως 3 λέξεις για να εκφραστεί (μεμονωμένες)
13 έως 18 μηνών (1,5 ετών)
- Δείχνει με το δάχτυλο το αντικείμενο που θέλει
- Αναγνωρίζει 1 έως 3 μέρη του σώματος
- Συνδυάζει ομιλία και χειρονομίες
- Χρησιμοποιεί 18-20 λέξεις
- Εκτελεί απλές εντολές με ένα σκέλος
- Ανταποκρίνεται στο «ναι» και στην άρνηση («όχι», «μη»)
- Μιμείται φωνήματα
19 έως 24 μηνών (2 ετών)
- Απαντάει στην ερώτηση «Τι είναι αυτό;»
- Παράγει φράσεις 2 λέξεων (ρήμα – ουσιαστικό)
- Αναγνωρίζει 5 μέρη του σώματος
- Αντιλαμβάνεται 300 και άνω λέξεις
- Χρησιμοποιεί 50 έως 100 και άνω λέξεις
- Κατονομάζει περισσότερα αντικείμενα
2 έως 3 ετών
- Κατανοεί και εκτελεί σύνθετες εντολές με 2 σκέλη (π.χ. «Χέρια ψηλά και κάνε παλαμάκια»)
- Αντιλαμβάνεται τις έννοιες «ένα» – «πολλά»
- Αναγνωρίζει τη λειτουργία καθημερινών αντικειμένων
- Εκφράζει την ανάγκη του/ της για τουαλέτα
- Ταξινομεί και ταυτίζει αντικείμενα με βάση το χρώμα και το μέγεθος
- Ταυτίζει εικόνα με αντικείμενο
- Παίζει φαντασιακό παιχνίδι
- Αναγνωρίζει περισσότερα καθημερινά αντικείμενα και μέρη του σώματος
- Κατονομάζει περισσότερα αντικείμενα
- Απαντά σε απλές ερωτήσεις ανοιχτού και κλειστού τύπου
- Χρησιμοποιεί φράσεις 2-3 λέξεων (24-36 μηνών)
- Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4-5 λέξεις (30-36 μηνών)
- Χρησιμοποιεί 50 έως 250 λέξεις
- Αντιλαμβάνεται 500 έως 900 και άνω λέξεις
- Χρησιμοποιεί τον αόριστο χρόνο και τον πληθυντικό αριθμό
- Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες
- Πραγματοποιεί πολλά γραμματικά λάθη
- Μιλάει με πιο δυνατή φωνή
- Χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα «είναι»
- Κάνει ερωτήσεις με το «Τι», «Που», «Γιατί»
3 έως 4 ετών
- Κατανοεί και εκτελεί σύνθετες εντολές με 3 σκέλη
- Αναγνωρίζει αντίθετες έννοιες
- Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας τα «Ποιος;», «Πότε;» και απαντάει σε αντίστοιχες ερωτήσεις
- Εκφράζει τα συναισθήματα του/ της
- Αντιλαμβάνεται 1200-2000 λέξεις
- Χρησιμοποιεί 800-1500 λέξεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4-5 λέξεις
- Αναγνωρίζει τον μέλλοντα και τον αόριστο
- Χρησιμοποιεί πιο πολλά ρήματα και ουσιαστικά
- Πραγματοποιεί λιγότερα γραμματικά λάθη
- Τοποθετεί δύο γεγονότα στη σωστή χρονολογική σειρά
- Χρησιμοποιεί τα βοηθητικά ρήματα «είμαι», «είναι»
- Χρησιμοποιεί τον πληθυντικό αριθμό και τις κτητικές αντωνυμίες
- Είναι πιο ενεργός/ η σε συζητήσεις
4 έως 5 ετών
- Αναγνωρίζει 1 έως 3 χρώματα
- Αντιλαμβάνεται 2800 ή περισσότερες λέξεις
- Χρησιμοποιεί 900 έως 2000 ή παραπάνω λέξεις
- Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 έως 8 λέξεις και σωστές ως προς τη γραμματική
- Μετράει μηχανικά έως το 10
- Απαντάει σε πιο σύνθετες ερωτήσεις
- Μειώνεται σημαντικά η ηχολαλία
- Η ομιλία του/ της είναι πιο καταληπτή από τρίτους
- Μοιράζεται τα προσωπικά του βιώματα
- Αναδιηγείται απλές ιστορίες
- Απαντάει σε απλές ερωτήσεις κατανόησης κειμένου
5 έως 6 ετών
- Κατονομάζει περισσότερα χρώματα και σχήματα
- Κάνει ερωτήσεις με το «Πώς»
- Χρησιμοποιεί συνδέσμους
- Αντιλαμβάνεται περίπου 13000 λέξεις
- Κατονομάζει αντίθετες έννοιες
- Μετράει έως το 30 και αναφέρει σωστά τις ημέρες της εβδομάδας
- Χρησιμοποιεί με περισσότερη συνέπεια τους βασικούς κανόνες διαλόγου
- Απαγγέλει ποιήματα
6 ετών και άνω
- Ονομάζει ορισμένα γράμματα, αριθμούς και νομίσματα
- Τοποθετεί τους αριθμούς στη σωστή σειρά
- Κατανοεί το «δεξιά» και το «αριστερά»
- Είναι πιο ενεργός/ ή και συνεπής κατά τη διάρκεια των συζητήσεων
- Ο λόγος του/ της είναι απόλυτα καταληπτός από τρίτους
- Μετράει έως το 100
- Αναφέρει σωστά το αλφάβητο
- Χρησιμοποιεί σωστά την παθητική φωνή
- Χρησιμοποιεί πιο σωστά και με περισσότερη συνέπεια προτάσεις με σωστή μορφολογική δομή
Πηγή:
Δημητρίου-Παπαβασιλείου MD PhD, Δ. (2013). Πρόγραμμα Ανάπτυξη Checklist κατά Δημητρίου ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ. Αθήνα: Εκδόσεις του συγγραφέα.