Το σύνδρομο Down ή «Τρισωμία 21» είναι μία γενετική ανωμαλία η οποία εμφανίζεται με συχνότητα περίπου 1:800 παιδιά. Η αιτία του συνδρόμου αυτού είναι η ύπαρξη ενός τρίτου χρωματοσώματος στο εικοστό πρώτο ζευγάρι χρωματοσωμάτων της αλυσίδας του DNA. Με άλλα λόγια τα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν 47 χρωμοσώματα, δεδομένου ότι υπάρχει ένα πρόσθετο αντίγραφο του χρωμοσώματος 21. Οι κύριες εκδηλώσεις του συνδρόμου Down είναι οι ανατομικές παραλλαγές, η νοητική καθυστέρηση, οι μαθησιακές δυσκολίες καθώς και η καθυστέρηση στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη του λόγου.
Τα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν στρογγυλό πρόσωπο. Τα μάτια, η μύτη και τα αυτιά τους είναι μικρά ενώ η κάτω γνάθος είναι μικρότερη από ότι συνηθίζεται με αποτέλεσμα η γλώσσα δείχνει πιο μεγάλη από ότι είναι. Η οδοντοστοιχία τους είναι αραιή και χωρίς σωστή στοίχιση, ενώ η μαλακή υπερώα τους είναι ανυψωμένη. Όλα αυτά μπορεί να επηρεάσουν την αναπνοή, την κατάποση και την άρθρωση, οδηγώντας σε δυσκολίες ομιλίας και λόγου. Τέλος, ο λαιμός τους είναι κοντός και πλατύς.
Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών με σύνδρομο Down
Τα παιδιά με σύνδρομο Down συνήθως εμφανίζουν αργή εξέλιξη στους περισσότερους τομείς της ανάπτυξής τους, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην μειωμένη νοητική αλλά και συναισθηματική τους κατάσταση.
Τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Down είναι πρόθυμα να επικοινωνήσουν και εκδηλώνουν την αγάπη τους με ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά, αλλά δυσκολεύονται να μιλήσουν. Η ομιλία τους αργεί να αναπτυχθεί με αποτέλεσμα να εντοπίζονται αρκετές δυσκολίες τόσο σε επίπεδο αντίληψης όσο και έκφρασης. Οι πρώτες τους λέξεις εμφανίζονται συνήθως μετά την ηλικία των 3,5 ετών ενώ ο λόγος τους αργεί να γίνει λειτουργικός. Καθυστερήσεις στην κατανόηση και παραγωγή του λόγου αποδίδονται σε αργή ακουστική διάκριση ή ακουστική επεξεργασία. Τέλος, το λεξιλόγιό τους είναι αρκετά περιορισμένο και εμφανίζουν δυσκολία στην κατανόηση των αφηρημένων εννοιών.
Συχνά παρουσιάζουν χαμηλό νοητικό δυναμικό, το οποίο μπορεί να τους στερήσει την πλήρη αυτονομία τους όπως επίσης μπορεί να παρουσιάζουν και δυσκολίες στην βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη.
Οι μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα τους να μάθουν, σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Πολύ συχνά εμφανίζουν δυσκολίες στον οπτικοκινητικό συντονισμό και στο βάδισμα (πιθανότητα πλατυποδίας), όπως και σε άλλες δεξιότητες λεπτής κινητικότητας λόγω τις ιδιαιτερότητας των άνω και κάτω άκρων τους (κοντά δάχτυλα και μειωμένος μυϊκός τόνος).
Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, από πολύ μικρή ηλικία αναπτύσσουν ιδιαίτερα κοινωνική συμπεριφορά και έχουν καλή αίσθηση του χιούμορ. Επιπλέον αρκετές φορές η υπερβολική κοινωνικότητά τους (φιλιά, αγκαλιές), μπορεί να τα οδηγήσει σε ανάρμοστες συμπεριφορές καθώς δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν επαρκώς τη γλώσσα του σώματος.
Πρόγραμμα παρέμβασης
Για την αποκατάσταση των παιδιών με σύνδρομο Down είναι απαραίτητη η συνεργασία του λογοθεραπευτή με τον εργοθεραπευτή, τον ειδικό παιδαγωγό και τον ψυχολόγο. Η παρέμβαση είναι καλό να ξεκινήσει από τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης του παιδιού έτσι ώστε να επιτευχθεί η ανώτατη δυνατή εξέλιξη των δεξιοτήτων τους διότι, όπως ισχύει με όλες τις δυσκολίες, όσο νωρίτερα ξεκινήσει το πρόγραμμα παρέμβασης, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα.
Ο λογοθεραπευτής θα αξιολογήσει τις ικανότητες των παιδιών με σύνδρομο Down και θα δημιουργήσει ένα θεραπευτικό πλάνο το οποίο θα στοχεύει στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου, την ενίσχυση της οπτικής και ακουστικής μνήμης, την ανάπτυξη της ικανότητας συγκέντρωσης. Θα βοηθήσει, επίσης, τα παιδιά στην ακουστική διάκριση και τη σωστή εκφορά των φωνημάτων καθώς και στις δυσκολίες αντήχησης και μάσησης που μπορεί να εμφανίζουν.
Ο εργοθεραπευτής θα βοηθήσει τα παιδιά να γίνουν αυτόνομα βελτιώνοντας την αδρή και λεπτή κινητικότητα των άκρων τους. Επιπλέον θα τα βοηθήσει να βελτιώσουν την ισορροπία τους, την στάση του σώματός τους αλλά και τον οπτικοκινητικό τους συντονισμό.
Ο ειδικός παιδαγωγός θα αξιολογήσει τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών και θα τα βοηθήσει να ανταπεξέλθουν στο σχολικό πλαίσιο μέσα από δραστηριότητες με οργανωμένη μορφή.
Τέλος, ο ψυχολόγος είναι αναγκαίος τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. Μέσα από ατομικές συνεδρίες τα παιδιά με σύνδρομο Down θα μπορέσουν να κατανοήσουν τις αποδεκτές κοινωνικές συμπεριφορές και θα μάθουν να εκδηλώνουν με κατάλληλο τρόπο τα συναισθήματά τους. Επιπλέον, οι γονείς θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν να αναγνωρίζουν τις δυσκολίες αλλά και τις ικανότητες των παιδιών τους αλλά και θα εκπαιδευτούν προκειμένου να μπορούν να διαχειρίζονται αυτές τις ιδιαιτερότητες κατάλληλα.
Πηγή: psycholozin.gr