Η χρήση της μουσικής για θεραπευτικούς σκοπούς λάμβανε χώρα ήδη από την αρχαιότητα και δεν αποτελεί καινούρια ιδέα. Παρ’ όλα αυτά, λόγω κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών παραμελήθηκε για ένα διάστημα άνω των δεκαπέντε αιώνων. Η θεραπευτική χρήση της μουσικής επανήλθε στο προσκήνιο όχι νωρίτερα από τον 20ό αιώνα μ.Χ. όπου πλέον συστηματοποιήθηκε και συστάθηκε μία νέα επιστήμη αυτή της μουσικοθεραπείας. Σύμφωνα με έρευνες, έχει βρεθεί ότι η μουσική επιδρά στην ψυχή (προκαλεί συναισθήματα), στο σώμα (προκαλεί κίνηση αλλά και αλλαγή των σωματικών λειτουργιών όπως πίεση, αναπνοή, καρδιακοί παλμοί) και ερεθίζει την εγκεφαλική λειτουργία.
Κατά την Αμερικάνικη Εταιρεία Μουσικοθεραπείας (Α.Μ.Τ.Α., χ.χ.), η μουσικοθεραπεία είναι “η τεκμηριωμένη χρήση της μουσικής ως παρέμβαση σε κλινικό χώρο με σκοπό να επιτευχθούν συγκεκριμένοι και ατομικοί στόχοι μέσω της θεραπευτικής σχέσης”. Συνεχίζοντας η Α.Μ.Τ.Α. παραθέτει “Η μουσικοθεραπεία γίνεται από έναν πιστοποιημένο επαγγελματία ο οποίος έχει ολοκληρώσει ένα εγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών. Κάποιοι από τους θεραπευτικούς στόχους οι οποίοι μπορούν να επιτευχθούν σχεδιάζοντας ένα κύκλο συνεδριών είναι οι εξής:
•βελτίωση ποιότητας ζωής
•έλεγχος άγχους
•ανακούφιση πόνου
•έκφραση συναισθημάτων
•ενίσχυση της μνήμης
•βελτίωση της επικοινωνίας
•προώθηση της φυσικής αποκατάστασης
Εξ’ ορισμού η μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε όλους ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, κοινωνικού, πολιτιστικού ή οικογενειακού υπόβαθρου. Κλινικοί πληθυσμοί οι οποίοι μπορεί να έχουν ιδιαίτερο όφελος είναι οι πάσχοντες από άννοια, κατάθλιψη, ψυχώσεις, Πάρκινσον, αυτισμό, παιδιά και ενήλικες με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ενήλικες που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, ασθενείς που βρίσκονται σε κατάσταση κώματος καθώς και πρόωρα νεογνά.
Όταν δεν υπάρχει κάποια παθολογική κατάσταση δηλαδή όταν αναφερόμαστε σε ένα καθ’ όλα υγιή άτομο, η μουσικοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στην βελτίωση ποιότητας ζωής, στη συνειδητοποίηση του εαυτού και των επιλογών, στην καταπολέμηση του άγχους καθώς και στην καλύτερη κατανόηση των συναισθημάτων και των σωματικών κινήσεων που μπορεί να προκύψουν. Στόχος είναι ο θεραπευόμενος να μπορεί να ανταπεξέλθει με περισσότερη αυτογνωσία στις απαιτήσεις του προσωπικού και εργασιακού του περιβάλλοντος και να ζήσει ένα πιο ευτυχισμένο και ολοκληρωμένο “σήμερα”.
Η επίτευξη των παραπάνω πραγματοποιείται μέσω της θεραπευτικής σχέσης η οποία κτίζεται μέσω της μουσικής ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο. Επιχειρώντας μία αναλογία με την ψυχοθεραπεία όπου η θεραπευτική αλλαγή έρχεται μέσω της χρήσης του λόγου, στη μουσικοθεραπεία η θεραπευτική αλλαγή έρχεται μέσω της χρήσης της μουσικής. Οι μη συνειδητές επιλογές που κάποιο άτομο κάνει (για τις οποίες “ευθύνεται” το ασυνείδητο) με αυτόν τον τρόπο γίνονται πιο άμεσα προσβάσιμες. Αυτό κάνει τη μουσικοθεραπεία πιο εύχρηστη για κάθε άνθρωπο.
Σχετικά με παιδιά και ενήλικες με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες η μουσικοθεραπεία έχει επίσης αποδείξει σημαντικά οφέλη κυρίως σε μαθησιακές δυσκολίες, νοητική υστέρηση, συναισθηματικές διαταραχές και θέματα κοινωνικοποίησης.
Οι συνεδρίες μπορούν να γίνουν είτε ατομικά είτε ομαδικά. Μία ατομική συνεδρία βέβαια θεωρείται πιο εντατική από ότι μια ομαδική συνεδρία καθώς όλο το ενδιαφέρον μονοπωλεί ένας θεραπευόμενος. Αυτό δε σημαίνει ότι στις ομαδικές συνεδρίες κάποιος δε μπορεί αποτελεσματικά να “δουλέψει” με τον εαυτό του. Εξαρτάται πάντα από το βαθμό συνειδητοποίησης που έχει ο καθένας και το πόσο μπορεί και θέλει να εκμεταλλευτεί τα ερεθίσματα που προκύπτουν από τις συνεδρίες.
Η μουσικοθεραπεία χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες οι οποίες περιλαμβάνουν όλο το φάσμα της μουσικής πράξης. Στην ενεργητική μουσικοθεραπεία χρησιμοποιούνται ως κύρια θεραπευτικά εργαλεία η εκτέλεση μουσικής, ο μουσικός αυτοσχεδιασμός καθώς και η σύνθεση μουσικής. Στη δεκτική μουσικοθεραπεία το κύριο θεραπευτικό εργαλείο αποτελεί η μουσική ακρόαση. Κύριο χαρακτηριστικό σε μία συνεδρία είναι ότι ο δεν απαιτείται καμία μουσική γνώση από τη μεριά του θεραπευόμενου. Ανάλογα με τους στόχους και τον εκάστοτε θεραπευόμενο απαιτείται διαφορετική προσέγγιση και έγκειται στη διακριτική ευχέρεια του κάθε μουσικοθεραπευτή καθώς και στην εκπαίδευση την οποία έχει παρακολουθήσει το ποια μορφή παρέμβασης θα χρησιμοποιήσει. Σε κάθε περίπτωση, το κύριο και πρωταρχικό μέλημα είναι η υγεία του θεραπευόμενου.
Στην Αμερική η μουσικοθεραπεία χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης τόσο από επαγγελματίες στο χώρο της ιατρικής όσο και από το χώρο της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης. Ήδη χρησιμοποιείται σε χώρους όπως νοσοκομεία, σχολεία, δομές ψυχικής υγείας, δομές ειδικής αγωγής και δομές απεξάρτησης και αποκατάστασης. Στην Ευρώπη τα πράγματα διαφαίνονται πιο αχνά αν και σε προηγμένες χώρες (όπως για παράδειγμα Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) η μουσικοθεραπεία με σταθερά βήματα αρχίζει και εντάσσεται στο σύστημα υγείας καθώς και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην Ελλάδα ασκούν το επάγγελμα του μουσικοθεραπευτή πάνω από τριάντα πιστοποιημένοι επαγγελματίες (εγγεγραμμένοι ως μέλη στον Ελληνικό Σύλλογο Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών – Ε.Σ.Π.Ε.Μ.) προσπαθώντας για τη διάδοση και την καταξίωση αυτής της καινοτόμας μορφής παρέμβασης.
American Music Therapy Association (A.M.T.A.) Αμερικάνικη Εταιρεία Μουσικοθεραπείας, (χ.χ.), Ανακτήθηκε 20 Δεκεμβρίου 2016 από http://www.musictherapy.org
Πηγή: epikoinonia.net