Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν πως η δημιουργικότητα αποτελεί μια βασική γέφυρα για τη μάθηση. Η δημιουργικότητα στο χαρτί γεννιέται όταν το παιδί αρχίζει και πειραματίζεται με διάφορα υλικά τέχνης όπως νερομπογιές, μαρκαδόρους, κηρομπογιές, δαχτυλομπογιές κτλ. Καθώς το παιδί σας ξεκινάει να ζωγραφίζει με αυτά θα δείτε ότι η ζωγραφική του και το γράψιμό του αλλάζουν σταδιακά καθώς μεγαλώνει και γίνονται πιο ελεγχόμενα και σύνθετα. Τα μικρά παιδιά καλλιεργούνται ως ‘συγγραφείς’ όταν αντιλαμβάνονται ότι η γραφή αποτελεί ένα μέσο επικοινωνίας. Μεταξύ 2 με 6 ετών παρατηρούν διάφορα γραπτά μηνύματα γύρω τους και έτσι αρχίζουν να πειραματίζονται με τη δημιουργία σημάτων στο χαρτί. Μέσα από αυτόν τον πειραματισμό, βγάζουν αρκετά συμπεράσματα όπως:
- Η ζωγραφική είναι διαφορετική από τη γραφή
- Τα γραπτά μηνύματα αποδίδονται πάνω σε γραμμές
- Τα γραπτά μηνύματα έχουν κάποιο νόημα
- Τα γράμματα είναι ουσιαστικά γραμμές και σχήματα
- Κάθε γράμμα έχει ένα συγκεκριμένο ήχο και όταν συνδυαστεί με άλλα φτιάχνει μία λέξη
- Υπάρχουν 24 γράμματα και το καθένα έχει το δικό του όνομα και το δικό του σχήμα
Παρακάτω αναφέρονται τα βασικά στάδια της γραφής:
- ΣΤΑΔΙΟ 1ο – Τυχαία μουτζουρογραφήματα (15 μηνών-2 ½ ετών): Σ’ αυτό το στάδιο τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι με διάφορες κινήσεις των χεριών τους φτιάχνουν γραμμές και μουτζούρες στο χαρτί που γι’ αυτά είναι κάτι πρωτόγνωρο και τα ενθουσιάζει. Οι κινήσεις αυτές είναι μεγάλου εύρους και προέρχονται από τον ώμο κρατώντας την κηρομπογιά ή το μαρκαδόρο με παλαμιαία σύλληψη ή αλλιώς με τη γροθιά τους.
- ΣΤΑΔΙΟ 2ο – Ελεγχόμενα μουτζουρογραφήματα (2ετών-3 ετών): Στο στάδιο αυτό καθώς τα παιδιά αναπτύσσουν καλύτερο μυϊκό έλεγχο στα χέρια και τα δάχτυλά τους, η ζωγραφική τους είναι πιο συγκεκριμένη και αποτελείται από επαναλαμβανόμενους κύκλους, διαγώνιες, οριζόντιες ή κάθετες γραμμές. Σιγά-σιγά μαθαίνουν να πιάνουν καλύτερα το μαρκαδόρο χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα και το δείκτη.
- ΣΤΑΔΙΟ 3Ο – Γραμμές και πρότυπα (2 ½ ετών-3 ½ ετών): Εδώ τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι η γραφή αποτελείται από σχήματα, οπότε αρχίζουν να γράφουν τις δικές τους λέξεις, με τον δικό τους τρόπο, εξηγώντας σε εσάς μετά τι ακριβώς έγραψαν στο χαρτί.
- ΣΤΑΔΙΟ 4Ο : Σχεδιάζοντας γράμματα (3 ½ ετών-5 ετών): Στο στάδιο αυτό τα παιδιά σχεδιάζουν διάφορα σχήματα που μοιάζουν με γράμματα και συνήθως το ένα δίπλα στο άλλο, έχοντας αρχίσει να κατανοούν πώς γράφονται οι λέξεις. Συνήθως τα ‘γράμματα’ αυτά είναι λάθος σχεδιασμένα, έχοντας λανθασμένη κατεύθυνση ή ανεστραμμένα. Περνώντας την ηλικία των 4 ετών ξεκινάνε να σχεδιάζουν πιο αναγνωρίσιμα γράμματα τα οποία μπορεί να είναι πάλι ανεστραμμένα. Μπορούν πλέον να γράφουν το όνομά τους ή να αντιγράφουν άλλες λέξεις που έχουν δει κάπου.
Οι γονείς δεν θα πρέπει να ξεχνάνε ότι για να μπορέσει ένα παιδί να εκπαιδευτεί στη γραφή θα πρέπει πρώτα να έχει κατακτήσει κάποιες βασικές δεξιότητες:
- Λεπτή κινητικότητα: Είναι πολύ βασικό να δίνουμε στα παιδιά δραστηριότητες που ενδυναμώνουν τα χέρια και συγκεκριμένα τα δάχτυλά τους, ώστε να μπορέσουν αργότερα να κρατήσουν σωστά το μολύβι, να κάνουν ίσιες γραμμές και όμορφα ευανάγνωστα γράμματα. Έτσι λοιπόν, αφήστε το παιδί να πειραματιστεί με πλαστελίνες δημιουργώντας ωραία σχέδια, με πινέλα ζωγραφικής παριστάνοντας μεγάλους ζωγράφους, με τον πηλό, με παιδικά εργαλεία παριστάνοντας τους μηχανικούς, με ζυμάρι φτιάχνοντας κουλουράκια. Μια πολύ καλή δραστηριότητα είναι η σχεδίαση γραμμάτων και αριθμών με αφρό που βοηθάει στο συντονισμό του χεριού. Καθώς το παιδί μεγαλώνει μπορείτε να συμπεριλάβετε στις δραστηριότητες του παιδιού το ψαλίδι και την κόλλα.
- Χωρικός προσανατολισμός: Όταν λέμε χωρικό προσανατολισμό εννοούμε τις έννοιες πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά, δίπλα, πίσω, μπροστά, οι οποίες θα βοηθήσουν αργότερα στο σωστό σχεδιασμό των γραμμάτων. Πιο συγκεκριμένα, θα μάθουν ότι σχεδιάζουμε πάντα από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω, αποφεύγοντας έτσι αργότερα την λανθασμένη κατεύθυνση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ‘άσχημα γράμματα’ και συνεπώς σε δυσανάγνωστα γραπτά.
- Κατανόηση μεγεθών: Λόγω του ότι τα γράμματα φτιάχνονται από σχήματα και γραμμές, είναι υψίστης σημασίας το παιδί σας να γνωρίζει καλά τα σχήματα. Αρχίστε λοιπόν να παίζετε παιχνίδια με τα σχήματα, να σχεδιάζετε στο χαρτί σχήματα ή να ζωγραφίζετε φιγούρες, σπιτάκια και διάφορα άλλα που περιλαμβάνουν στη σχεδίασή τους σχήματα και γραμμούλες.
Αφού τα παιδιά κατακτήσουν τις παραπάνω δεξιότητες, μπορούν πλέον οι γονείς να τα εκπαιδεύσουν στη γραφή χρησιμοποιώντας χαρτί και μολύβι. Υπάρχουν αρκετές προγραφικές ασκήσεις για παιδιά προσχολικής ηλικίας, οι οποίες τα βοηθάνε να αναπτύξουν καλύτερο κινητικό συντονισμό και να βελτιώσουν τη λαβή τους καθώς κρατάνε το μολύβι. Η λαβή αναπτύσσεται όπως δείχνει η παρακάτω φωτογραφία.
Ένας από τους πρώτους παράγοντες που εντοπίζονται ως δυσκολία σε ένα παιδί από το προνήπιο ακόμη, είναι το κατά πόσο μπορεί να ζωγραφίσει με άνεση και ακρίβεια ή να γράψει.
Έτσι στην ηλικία των 3 ετών θα πρέπει το παιδί να μπορεί να αντιγράψει με ακρίβεια σταυρό και κύκλο, στα 4 να κρατά σωστά το μολύβι, να αντιγράφει τετράγωνο και να βάφει σωστά μέσα σε πλαίσιο χωρίς να βγαίνει έξω, στα 5 τρίγωνο, ανθρωπάκι και καμπύλες και στα 6 να μπορεί να αντιγράψει όλα τα κεφαλαία γράμματα του αλφαβήτου και να ξέρει να γράφει το όνομά του σε σειρά τετραδίου.
Τέλος, ως γονείς μην ξεχνάτε ποτέ να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας και να τους επιβραβεύετε σε ότι φτιάχνουν ακόμα και αν αυτό είναι μια αφηρημένη ζωγραφική.