Η ένταξη των στερεών τροφών στη διατροφή των παιδιών δεν είναι σημαντική μόνο για τη μάσηση, αλλά και για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων της ομιλίας. Οι μύες που ενεργοποιούνται με τις κινήσεις του στόματος, των χειλιών, της γλώσσας και της σιαγόνας κατά τη διαδικασία της μάσησης και της κατάποσης υγρών και στερεών τροφών είναι οι ίδιοι που χρησιμοποιούνται στην ανάπτυξη της ομιλίας.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει, είναι καλό να εντάσσετε σταδιακά στερεά τροφή στη διατροφή του. Οι διαφορετικές υφές ενεργοποιούν διαφορετικές κινητικές δεξιότητες, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ανάπτυξη της ομιλίας. Για παράδειγμα, το πολτοποιημένο φαγητό ενεργοποιεί τη διαδικασία της μάσησης, εξασκώντας έτσι τη γλώσσα η οποία χρησιμοποιείται για την παραγωγή πολλών ήχων (π.χ. /t/, /d/, /k/ και /g/), καθώς και την ανάπτυξη της ομιλίας. Η στερεά τροφή συμβάλλει στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση του σαγονιού, αλλά και των μυών των χειλιών και της γλώσσας, που χρησιμοποιούνται κατά την ομιλία. Επίσης, τα χείλη συγκρατούν το φαγητό στο στόμα και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ήχων /m/, /p/ και /b/.
Αν καθυστερήσετε να εντάξετε τη στερεά τροφή στη διατροφή του παιδιού σας, είναι πιθανό να επηρεαστεί η ανάπτυξή του και να δημιουργηθεί απροθυμία για κατανάλωση τροφίμων με νέες γεύσεις και υφές. Η καθυστέρηση στη μάσηση μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη των μυών που σχετίζονται με αυτήν, κάτι που αργότερα θα επηρεάσει την ομιλία του παιδιού.
Ακολουθεί μία συνοπτική επισκόπηση των σταδίων, καθώς και όλα τα είδη φαγητού που πρέπει να ενταχθούν μέσα στους πρώτους 12 μήνες:
Νεογέννητα
Σε αυτό το στάδιο, τα μωρά μπορούν μόνο να πιπιλίσουν και να καταπιούν, ενώ το πεπτικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα. Συνεπώς, το μητρικό γάλα ή το γάλα σε σκόνη είναι οι κύριες πηγές φαγητού. Η κίνηση του σαγονιού κατά τον θηλασμό βοηθάει τα μωρά να μασήσουν.3 μηνών
Τα μωρά σε αυτή την ηλικία έχουν αποκτήσει, σε μεγάλο βαθμό, τον έλεγχο του κεφαλιού τους, βάζουν τα δάχτυλά τους στο στόμα τους και έχει διευρυνθεί το φάσμα των κινήσεων που μπορούν να κάνουν με το στόμα και τα χείλη τους. Το πεπτικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα αρκετά κι εξακολουθούν να μπορούν να καταναλώσουν μόνο μητρικό γάλα ή γάλα σε σκόνη.
4-6 μηνών
Τα μωρά έχουν πλέον καλύτερο έλεγχο του σαγονιού και των χειλιών τους, και μπορούν ν` ανεβάζουν και να κατεβάζουν τη γλώσσα τους. Συνεπώς, μπορούν ευκολότερα να γλείψουν, να μασήσουν και να μεταφέρουν το φαγητό στο πίσω μέρος του στόματος ώστε να το καταπιούν. Συνήθως, τα μωρά στους πρώτους 4-6 μήνες είναι έτοιμα να εντάξουν στη διατροφή τους και άλλες τροφές, ως συμπλήρωμα στην κύρια πηγή φαγητού τους, που εξακολουθεί να είναι το μητρικό γάλα ή το γάλα σε σκόνη. Το πεπτικό σύστημα των παιδιών σε αυτό το στάδιο εξακολουθεί να αναπτύσσεται, αλλά μετά από τους πρώτους 6 μήνες περίπου, τα μωρά χρειάζονται περισσότερες θρεπτικές ουσίες από αυτές που προσφέρει το γάλα. Γι` αυτό είναι απαραίτητη η ένταξη πολλών διαφορετικών θρεπτικών στερεών τροφών σε πολτοποιημένη μορφή, ώστε να είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να καταπιούν και να χωνέψουν το φαγητό τους. Το μητρικό γάλα ή το γάλα σε σκόνη όμως δεν πρέπει να βγει από τη διατροφή του παιδιού μέχρι να γίνει 12 μηνών και πρέπει πάντα να προηγείται της στερεάς τροφής.
Σημείωση: Κάποιες ενδείξεις ότι το μωρό είναι έτοιμο να καταναλώσει στερεά τροφή είναι ότι μπορεί να κάθεται σε όρθια θέση, ελέγχει επαρκώς το κεφάλι και τον λαιμό του, προσπαθεί να βάλει πράγματα στο στόμα του, μπορεί να γλείψει πολτοποιημένη τροφή από το κουτάλι, δείχνει ενδιαφέρον για το φαγητό και φαίνεται να μην του αρκεί μόνο το μητρικό γάλα ή το μπιμπερό.
7-9 μηνών
Μέχρι αυτή την ηλικία, η στερεά τροφή πρέπει να έχει ενταχθεί πλήρως στη δίαιτα του παιδιού, ψιλοκομμένη ή σε πολτοποιημένη μορφή. Το ίδιο και οι καλά μαγειρεμένες τροφές ή οι μαλακές τροφές που τρώγονται με τα χέρια (οι σκληρές τροφές, όπως τα ολόκληρα σταφύλια, οι ξηροί καρποί και τα ωμά καρότα, με τις οποίες το παιδί μπορεί να πνιγεί, πρέπει να αποφεύγονται).
Με τον σωστό συντονισμό ματιών- χεριών, το μωρό θα αρχίσει να προσπαθεί να τρώει μόνο του είτε με τα χέρια, είτε χρησιμοποιώντας κουτάλι. Οι τροφές που τρώγονται με τα χέρια είναι πιο αποτελεσματικές από τις πολτοποιημένες, με την έννοια ότι απαιτούν μάσηση και επομένως, συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των μυών του στόματος. Επίσης, είναι καλό τα μωρά να προσπαθούν σταδιακά να πιουν λίγο νερό από το ποτήρι.
10-12 μηνών
Η στερεά τροφή δεν χρειάζεται πλέον να είναι πολύ ψιλοκομμένη και είναι καλό να ενταχθούν περισσότερα φαγητά που τρώγονται με τα χέρια. Τα μωρά, σε αυτό το στάδιο, είναι πιο ανεξάρτητα στο φαγητό και μπορούν να το μασήσουν καλά, διαχωρίζοντας τι πρέπει να μασήσουν και τι μπορούν να καταπιούν. Οι μύες των χειλιών έχουν δυναμώσει και μπορούν να συγκρατήσουν περισσότερα φαγητά και υγρά στο στόμα. Τέλος, τα μωρά πρέπει μπορούν πλέον να κρατούν το ποτήρι και να πίνουν νερό.
Από το 1ο έτος και μετά
Τα παιδιά πρέπει πλέον να τρώνε τακτικά (π.χ. 3 γεύματα και 2-3 ενδιάμεσα γεύματα την ημέρα) και να καταναλώνουν αρκετά από τα φαγητά που τρώει και η υπόλοιπη οικογένεια. Σε αυτή την ηλικία, αρχίζουν να αναπτύσσουν περιστροφική κίνηση μάσησης και το σαγόνι τους γίνεται πιο σταθερό, κάτι που διευκολύνει τις κινήσεις της γλώσσας. Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, οι κινητικές τους δεξιότητες συνεχίζουν να αναπτύσσονται και αποκτούν καλύτερο έλεγχο του στόματός τους. Πρόκειται για μία εξελισσόμενη διαδικασία και η ομιλία συνεχίζει να αναπτύσσεται.