Διαταραχές σίτισης και κατάποσης στα παιδιά

Τι είναι οι διαταραχές σίτισης και κατάποσης;

Οι διαταραχές σίτισης περιλαμβάνουν προβλήματα στη συγκέντρωση της τροφής και στην διαδικασία του θηλασμού, της μάσησης και της κατάποσης. Για παράδειγμα, ένα παιδί που δεν μπορεί να πάρει το φαγητό και να το βάλει στο στόμα του ή δεν μπορεί να κλείσει επαρκώς τα χείλη ώστε να εμποδίσει την τροφή να τρέξει έξω από το στόμα, μπορεί να παρουσιάζει μία διαταραχή σίτισης. Οι διαταραχές κατάποσης, που ονομάζονται και δυσφαγία, μπορεί να εμφανιστούν σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας κατάποσης:

1. Στοματική φάση – θηλασμός, μάσηση και μεταφορά της τροφής στο λαιμό
2. Φαρυγγική φάση – έναρξη κατάποσης, πίεση της τροφής προς τα κάτω στο λαιμό και κλείσιμο του αεραγωγού ώστε να εμποδιστεί η εισχώρηση τροφής ή υγρών στο λάρυγγα (εισρόφηση) ή να προληφθεί ο πνιγμός
3. Οισοφαγική φάση – χαλάρωση και σφίξιμο των ανοιγμάτων στο ανώτερο και κατώτερο σημείο του σωλήνα σίτισης του λαιμού (οισοφάγος) και πίεση της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ή τα συμπτώματα των διαταραχών σίτισης και κατάποσης στα παιδιά;

Τα παιδιά με προβλήματα σίτισης και κατάποσης παρουσιάζουν μία ποικιλία συμπτωμάτων. Ωστόσο δεν εντοπίζονται όλα τα χαρακτηριστικά και τα συμπτώματα σε κάθε παιδί. Τα παρακάτω είναι σημάδια και συμπτώματα προβλημάτων σίτισης και κατάποσης σε πολύ μικρά παιδιά:

·         έκταση ή κάμψη του σώματος κατά τη σίτιση

·         ευερεθιστότητα ή μη εγρήγορση κατά την σίτιση

·         άρνηση τροφής ή υγρών

·         αδυναμία πρόσληψης τροφών διαφορετικής υφής (π.χ. μόνο πολτοποιημένες τροφές ή τραγανά δημητριακά)

·         μεγάλη διάρκεια γευμάτων (π.χ. περισσότερο από 30 λεπτά)

·         δυσκολία στη μάσηση

·         δυσκολία στο μητρικό θηλασμό

·         βήχας ή εμετός κατά τη διάρκεια των γευμάτων

·         υπερβολική σιελόρροια ή τροφόρροια από το στόμα ή τη μύτη

·         δυσκολία συντονισμού αναπνοής με σίτιση και πόση

·         αυξημένες ενδείξεις πνιγμού κατά τη διάρκεια των γευμάτων

·         υγρή ή βραχνή ποιότητα φωνής

·         συχνά φτυσίματα ή έμετοι

·         συχνές πνευμονίες ή αναπνευστικές λοιμώξεις

·         μικρότερη του κανονικού αύξηση βάρους ή ανάπτυξη

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, τα παιδιά μπορεί να κινδυνεύουν από:

·         αφυδάτωση ή φτωχή διατροφή

·         εισρόφηση (τροφές ή υγρά περνούν στον αεραγωγό) ή διείσδυση

·         πνευμονία ή επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού που μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια πνευμονοπάθεια

·         αμηχανία ή απομόνωση σε κοινωνικές περιστάσεις που περιλαμβάνουν φαγητό

Πώς γίνεται η διάγνωση στις διαταραχές σίτισης και κατάποσης;

Εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας έχει κάποια δυσκολίες όταν τρώει, ενημερώστε αμέσως τον παιδίατρό σας. Ο παιδίατρος θα εξετάσει το παιδί και θα εντοπίσει πιθανές αιτίες των δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένου της παρουσίας παλινδρόμησης ή μεταβολικών διαταραχών. Ένας λογοθεραπευτής με ειδίκευση στην αντιμετώπιση διαταραχών σίτισης και κατάποσης παιδιών μπορεί να αξιολογήσει το παιδί και:

·         να συμπληρώσει το ιατρικό και αναπτυξιακό ιστορικό του παιδιού και να καταγράψει τα συμπτώματα

·         να ελέγξει τη δύναμη και και την κινητικότητα των μυών που συμμετέχουν στην κατάποση

·         να παρατηρήσει το παιδί κατά τη διάρκεια του γεύματος ώστε να ελέγξει τη στάση του σώματός του, τη συμπεριφορά του και τις κινήσεις του στόματός του όταν τρώει και πίνει

·         να παραπέμψει για ειδικές εξετάσεις, εάν κριθεί απαραίτητο, για την αξιολόγηση της κατάποσης, όπως:

-ακτινοσκόπιση με κατάποση σκιαγραφικού μέσου – το παιδί τρώει φαγητό ή πίνει υγρό με βάριο και η διαδικασία κατάποσης εμφανίζεται σε μορφή ακτινογραφίας

-ενδοσκόπιση (λαρυγγοσκόπιση) – ένα φωτιζόμενο ινοσκόπιο εισέρχεται από τη μύτη του παιδού και η διαδικασία κατάποσης παρατηρείται από μία οθόνη

Ο λογοθεραπευτής μπορεί να ενεργεί ως μέλος μίας διεπιστημονικής ομάδας. Άλλα μέλη της μπορεί να είναι:

• εργοθεραπευτής
• φυσιοθεραπευτής
• γιατρός ή νοσοκόμα
• διαιτολόγος ή διατροφολόγος
• αναπτυξιολόγος

Η στάση του σώματος του παιδιού σας, η ικανότητα να φάει μόνο του, η κατάσταση της υγείας του και η διατροφή του θα εξεταστούν από την ομάδα. Στη συνέχεια η ομάδα θα συστήσει τον τρόπο που θα βελτιώσετε τη σίτιση και την κατάποση του παιδιού σας.

Τι είδους θεραπευτική αντιμετώπιση προσφέρεται σε παιδιά με διαταραχές σίτισης και κατάποσης;

Η θεραπεία ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τα αίτια και τα συμπτώματα του προβλήματος κατάποσης. Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης σίτισης και κατάποσης, ο λογοθεραπευτής ή η διεπιστημονική ομάδα μπορεί να συστήσουν κάποια από τα παρακάτω:

·         ιατρική παρέμβαση (π.χ. φάρμακα για την παλινδρόμηση)

·         άμεση θεραπεία σίτισης διαμορφωμένη να καλύπτει τις ανάγκες του ατόμου

·         διατροφικές αλλαγές (π.χ. διαφορετικές τροφές, προσθέτοντας θερμίδες στο φαγητό)

·         αύξηση αποδοχής των νέων τροφών και υφών

·         θερμοκρασία φαγητού και αλλαγές στην υφή τους

·         αλλαγές στην στάση ή θέση του σώματος

·         τεχνικές διαχείρησης συμπεριφοράς

·         παραπομπή σε άλλους επαγγελματίες, όπως ψυχολόγο ή οδοντίατρο

Εάν συστηθεί θεραπεία σίτισης με λογοθεραπευτή, η παρέμβαση μπορεί να εστιάσει στα παρακάτω:

·         ενδυνάμωση των μυών του στόματος

·         αύξηση της κινητικοτητας της γλώσσας

·         βελτίωση της μάσησης

·         αύξηση ανεκτικότητας διαφορετικών τροφών και υγρών

·         βελτίωση του θηλασμού και/ ή της ικανότητας πόσης

·         συντονισμός του προτύπου θηλασμός-κατάποση-αναπνοή (για βρέφη)

·         μεταβολή της υφής των τροφών και της πυκνότητας των υγρών ώστε να διασφαλιστεί η ασφαλής κατάποση

Μετά από την αξιολόγηση, οι γονείς ή οι φροντιστές του παιδιού μπορούν:

·         να κάνουν ερωτήσεις για να κατανοήσουν τα προβλήματα σίτισης και κατάποσης

·         να βεβαιωθούν ότι κατανοούν το θεραπευτικό πρόγραμμα

·         να ξεκινήσουν το θεραπευτικό πρόγραμμα

·         να ακολουθήσουν τις προτεινόμενες τεχνικές στο σπίτι και στο σχολείο

·         να ενημερώσουν οποιονδήποτε ασχολείται με το τάισμα του παιδιού για τα προβλήματα σίτισης και κατάποσης και για το θεραπευτικό πλάνο

·         να ενημερώνουν τον λογοθεραπευτή τους ή την ομάδα σχετικά με το τι έχει ή δεν έχει αποτέλεσμα στο σπίτι

Πηγή: www.asha.org