Η παιγνιοθεραπεία είναι μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση βασισμένη στην θεωρία της κλινικής ψυχολόγου Virginia Axline.
Η παιγνιοθεραπεία υπερτερεί άλλων μεθόδων στην ψυχοθεραπεία ιδιαίτερα των παιδιών τόσο γιατί το παιχνίδι είναι το φυσικό μέσο επικοινωνίας και έκφρασης των παιδιών όσο και επειδή τα παιδιά λεκτικοποιούν δυσκολότερα στα συναισθήματά τους, και βρίσκουν εμπόδια στην περιγραφή των γεγονότων και των περιστατικών της καθημερινότητάς τους.
Η παιγνιοθεραπεία είναι κυρίως μη-κατευθυντική, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο.
Ορισμένες φορές ο παιγνιοθεραπευτής προσαρμόζεται στην κάθε περίπτωση και μπορεί να γίνει λίγο πιο κατευθυντικός, αν το κρίνει αναγκαίο.
Η παιγνιοθεραπεία απευθύνεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 3-12 χρονών ωστόσο η εμπειρία δείχνει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μεγαλύτερα παιδιά ή ακόμα και σε ενήλικες εφόσον προσαρμόσουμε τις συνεδρίες αναλόγως.
Όταν το παιδί έρχεται στο δωμάτιο παιγνιοθεραπείας επιλέγει τι παιχνίδια θα χρησιμοποιήσει και πώς.
Ο ρόλος του παιγνιοθεραπευτή είναι να δημιουργήσει ένα περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης μέσα από το οποίο το παιδί μπορεί να εκφράσει, να κατανοήσει, να επεξεργαστεί τις εμπειρίες και τα συναισθήματα του και να επιλύσει τις δυσκολίες που παρεμβάλλονται στη φυσιολογική του ανάπτυξη ή δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του.
Ο παιγνιοθεραπευτής, παρατηρεί το παιδί, αλληλεπιδρά και παίζει με το παιδί όταν εκείνο το επιθυμεί.
Ακολουθώντας το παιδί και πηγαίνοντας με τον δικό του ρυθμό, ο παιγνιοθεραπευτής κάνει παρατηρήσεις, περιγράφει τι γίνεται εκείνη τη στιγμή στο δωμάτιο και τι κάνει το παιδί και αντανακλά αυτά που βλέπει όταν το κρίνει αναγκαίο προκειμένου να βοηθήσει το παιδί να επεξεργαστεί συναισθήματα και εμπειρίες, να κατανοήσει τι συμβαίνει και να γνωρίσει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.
Μερικά από τα οφέλη της παιγνιοθεραπείας είναι:
- Ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού
- Επεξεργάζεται καλύτερα τους φόβους του
- Κατανοεί τον κόσμο γύρω του
- Διαχειρίζεται καλύτερα καταστάσεις που προκαλούν ένταση
- Αντιμετωπίζει πιο εύκολα τις δυσκολίες της ζωής
- Εκφράζει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του
- Μαθαίνει να μοιράζεται τις δυσκολίες του
- Αποκτά καλή σχέση με τον εαυτό του και το δημιουργικό του κομμάτι
Η παιγνιοθεραπεία χρησιμοποιεί στις μεθόδους της: κούκλες, κουκλοθέατρο, πηλό, πλαστελίνη, παραμύθι, κίνηση, μουσική, παιχνίδια μινιατούρες, παιχνίδι ρόλων, ζωγραφική και εικαστικά κάθε είδους.
Η παιγνιοθεραπεία απευθύνεται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν ένα εύρος δυσκολιών όπως: μαθησιακές δυσκολίες, υπερκινητικότητα, παιδιά με ειδικές ανάγκες ή στο φάσμα του αυτισμού, άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτό-εκτίμηση, δυσκολίες με τις κοινωνικές τους δεξιότητες, δυσκολίες έκφρασης των συναισθημάτων τους, συμπεριφορικές δυσκολίες, δυσκολίες στην επικοινωνία τους, και σε παιδιά τα οποία έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες (π.χ. διαζύγιο γονέων, κακοποίηση κτλ.)