Πολλοί άνθρωποι έχουμε στο μυαλό μας τον όρο «επικοινωνία» συνυφασμένο με τον όρο «ομιλία». Αυτό συμβαίνει δικαιολογημένα, καθώς ο πιο διαδεδομένος τρόπος επικοινωνίας είναι η ομιλία και σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται η διάφορά. Μιλάμε για δυο όρους διαφορετικούς. Πριν προχωρήσουμε όμως στην Επαυξητική και Εναλλακτική Επικοινωνία, ας ορίσουμε πρώτα την Επικοινωνία.
Ως επικοινωνία ορίζεται η ανταλλαγή, όχι απαραίτητα λέξεων, αλλά μηνυμάτων, ανάμεσα σε δυο υποκείμενα: τον πομπό και τον δέκτη. Η λειτουργική επικοινωνία επιτυγχάνεται μέσω ενός κοινού συστήματος σημάτων, συμβόλων ή τρόπων συμπεριφοράς.
Η ομιλία αποτελεί έναν από τους τρόπους που επιτυγχάνεται η επικοινωνία μέσω της προφορικής μεταφοράς μηνυμάτων. Τι γίνεται όμως όταν ο μηχανισμός της ομιλίας δεν αναπτύσσεται για τον οποιονδήποτε λόγο; Σταματάει η επικοινωνία και η συνδιαλλαγή; Η απάντηση είναι «σαφέστατα όχι».
Η Επαυξητική και Εναλλακτική Επικοινωνία είναι οι διάφορες μορφές επικοινωνίας που χρησιμοποίει ένα άτομο με σοβαρή διαταραχή σε αυτήν, προκειμένου να υποστηρίξει, να επαυξάνει ή να την χρησιμοποιήσει ως εναλλακτική λύση στην ομιλία. (Porter&Kirkland, 1995)
Πότε χρησιμοποιούμε Επαυξητική Επικοινωνία και πότε Εναλλακτική Επικοινωνία
Η Επαυξητική (ή/και Επαυξημένη) Επικοινωνία χρησιμοποιείται για επικοινωνιακούς λόγους ή για λόγους γλωσσικής ανάπτυξης ως μέσο υποβοήθησης της ομιλίας. Επίσης χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις που η ομιλία είναι μη καταληπτή. Με αυτόν τον τρόπο η λεκτική επικοινωνία υποστηρίζεται ή επαυξάνεται με συμπληρωματικούς τρόπους. (Γεωργοπούλου, 2003 ^ Φούρλας, 2003)
Η Εναλλακτική Επικοινωνία χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ολοκληρωτικής έλλειψης ομιλίας και ουσιαστικά την αντικαθιστά. (Φούρλας, 2003)
Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η χρήση ενός Επαυξητικού και Εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας;
Οι ομάδες στις οποίες αναφέρεται η χρήση Επαυξητικής και Εναλλακτικής Επικοινωνίας κυμαίνονταν σε όλο το φάσμα των ηλικιών. Παρακάτω αναφέρουμε κάποιες περιπτώσεις:
- Εγκεφαλική παράλυση (συνήθως από εγκεφαλική βλάβη κατά τη γέννηση)
- Αναπτυξιακές διαταραχές
- Ειδική γλωσσική διαταραχή
- Σύνδρομο Down
- Σύνδρομο Angleman
- Εξελικτική απραξία
Υπάρχουν και περιπτώσεις ατόμων με επίκτητες διαταραχές οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν επικοινωνιακά ελλείμματα και κατ’ επέκταση τα άτομα αυτά να γίνουν υποψήφια για τη χρήση Επαυξητικών και Εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας.
Κάποιες περιπτώσεις είναι οι παρακάτω:
- Πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση
- Πολλαπλή σκλήρυνση
- Κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή/και τραύμα στη σπονδυλική στήλη
- Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα
- Μυϊκή δυστροφία
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Νόσος Πάρκινσον
- Άνοιες
- Καρκίνος κεφαλής και τραχήλου
- Νόσος Huntington
- Η προσωρινή απώλεια εκφραστικής ικανότητας μετά από διασωλήνωση, τραχειοστομία ή/και μηχανική υποστήριξη. (Γεωργοπούλου, 2013 ^ Alm, 2006 ^ CurrentPaediatrics, 1995)
Μία μικρότερη ομάδα ατόμων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν την Επαυξητική και Εναλλακτική Επικοινωνία είναι παιδιά με γλωσσικές διαταραχές, αλλά και παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπου ο λόγος τους μπορεί να ενισχυθεί με αυτή τη μέθοδο. Σημαντικό να αναφερθεί πως σε αυτή την ομάδα δε συμπεριλαμβάνονται άτομα με αισθητηριακές ελλείψεις (ακοή, όραση). (Current Paediatrics, 1995)
Τα πιο εδραιωμένα συστήματα Επαυξητικής και Εναλλακτικής Επικοινωνίας στην Ελλάδα Σύστημα Επικοινωνίας
Μέσω Ανταλλαγής Εικόνων (PECS): To PECS αναπτύχθηκε το 1985 σαν ένα μοναδικό πακέτο παρέμβασης ενισχυτικής/εναλλακτικής επικοινωνίας για άτομα με κάποια διαταραχή του φάσματος του αυτισμού ή συναφείς αναπτυξιακές δυσκολίες. Δεν απαιτεί πολύπλοκα ή ακριβά υλικά. Σχεδιάστηκε έχοντας κατά νου τις οικογένειες, τους εκπαιδευτές και το προσωπικό προστατευμένων κατοικιών, γι’ αυτό είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί σε ποικίλα περιβάλλοντα.
Πρόγραμμα Ανάπτυξης Επικοινωνίας και Λόγου MAKATON Hellas: Το πρόγραμμα MAKATON είναι ένα εξαιρετικά ευέλικτο επικοινωνιακό – γλωσσικό πρόγραμμα που υποστηρίζει συνολικά τις δεξιότητες επικοινωνίας λόγου και ομιλίας, με ομιλία, νοήματα και σύμβολα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των χρηστών.
Go Talk Now: Το πρόγραμμα Go Talk Now αποτελεί ένα προσαρμοσμένο ψηφιακό εργαλείο Επαυξητικής και Εναλλακτικής Επικοινωνίας μέσω της χρήσης tablet, συνδυάζοντας οπτικό ερέθισμα και ψηφιακή ομιλία.
Πηγή: https://paixnidialogou.gr/