Μεγαλώνοντας και αναπολώντας τα παιδικά χρόνια, η πρώτη σκέψη σχετίζεται με τους γονείς και τον πολύτιμο χρόνο που περάσαμε μαζί τους. Με το πέρασμα των χρόνων οι υποχρεώσεις όλων αυξάνονται, με αποτέλεσμα ο ελεύθερος χρόνος να μειώνεται (πολλές φορές σημαντικά) και κατ’ επέκταση να μειώνεται και ο χρόνος που αφιερώνουν οι γονείς στα παιδιά τους. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, αυτός ο χρόνος να είναι όσο πιο εποικοδομητικός γίνεται, με στόχο τη δημιουργία μιας γερής και υγιούς σχέσης, γεμάτης αγάπη και όμορφες, νοσταλγικές στιγμές. Ο χρόνος που θα περάσει ο γονιός με το παιδί του δεν θα έχει μόνο ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ή/και τη βελτίωση της σχέσης τους, αλλά θα συμβάλει και στο χτίσιμο της προσωπικότητας του παιδιού και στη γλωσσική του ανάπτυξη.
Χρησιμοποιώντας τον όρο “εποικοδομητικός χρόνος”, δεν εννοούμε τον χρόνο που περνάει ο γονιός με το παιδί του όταν διαβάζουν, όταν τρώνε ή το χρονικό διάστημα μέχρι το παιδί να κοιμηθεί ή να ετοιμαστεί για το σχολείο, δηλαδή τον χρόνο που αφιερώνεται σε καθημερινές δραστηριότητες που είναι φυσικό να γίνονται βιαστικά ή αυτοματοποιημένα. Ποιοτικός θεωρείται ο χρόνος κατά τον οποίο το παιδί νιώθει ότι έχει την αποκλειστικότητα του γονιού και ότι είναι η πρώτη του προτεραιότητα.
Φυσικά, κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, δεν είναι απαραίτητο η απασχόληση να σχετίζεται μόνο με κάποιο παιχνίδι, αλλά και με άλλες, όχι τόσο δομημένες δραστηριότητες (π.χ. βόλτα με το ποδήλατο, συζήτηση, μαγείρεμα κ.ά.). Είναι βασικό το παιδί να γνωρίζει ότι ο γονιός του επιθυμεί και επιδιώκει να του αφιερώνει λίγο χρόνο της ημέρας του (έστω 20 λεπτά) για να παίξουν μαζί, να πουν τα “νέα της ημέρας”, να του παρουσιάσει τα κατορθώματα ή τις κατασκευές του και να ασχοληθούν με δραστηριότητες ευχάριστες και από τις δύο μεριές.
Πολλές φορές οι γονείς δεν είναι σίγουροι για το πώς πρέπει να αντιδράσουν και με ποιον τρόπο να εμπλακούν στο παιχνίδι των παιδιών τους. Αμφιταλαντεύονται για το αν είναι σωστό να πάρουν μέρος στο παιχνίδι ή αν πρέπει να αφήσουν το παιδί τους να παίξει μόνο του και να προσπαθήσει να ολοκληρώσει μόνο του το παιχνίδι, με στόχο την ανεξαρτητοποίησή του. Είναι λοιπόν λεπτή η γραμμή παρέμβασης των γονιών στο παιχνίδι των παιδιών τους. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία, όπου το παιδί θα περνάει ποιοτικό χρόνο με το γονιό, αλλά θα έχει και χρόνο με τον εαυτό του. Οι δραστηριότητες με τους γονείς μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού, στην απόκτηση της ικανότητας λήψης πρωτοβουλιών και στην εξοικείωση με τους κανόνες ενός παιχνιδιού. Ο χρόνος που θα περάσει το παιδί μόνο του θα έχει ως αποτέλεσμα την οργάνωση του χρόνου και των παιχνιδιών του.
Βασικές προϋποθέσεις του σωστού ποιοτικού χρόνου:
- ο ποιοτικός χρόνος είναι η ώρα του παιχνιδιού γονιού – παιδιού και όχι η ώρα για να διδαχθεί το παιδί κάποιο μάθημα ή για να επιπληχθεί για κάποια άσχημη συμπεριφορά του,
- δεν είναι λειτουργικό να στερείται το παιδί τον ποιοτικό χρόνο με το γονιό, λόγω κάποιας άσχημης συμπεριφοράς του, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου η συμπεριφορά του κρίνεται επικίνδυνη για τη σωματική του υγεία,
- είναι καλό να μη θεωρεί το παιδί την αποκλειστικότητα του γονιού του (τον εποικοδομητικό χρόνο), ως επιβράβευση για μια σωστή και αποδεκτή συμπεριφορά,
- καθορίστε από την αρχή τη χρονική διάρκεια του ποιοτικού χρόνου, εξηγώντας στο παιδί ότι θα πρέπει όταν λήξει ο χρόνος, να συνεχίσει το παιχνίδι μόνο του ή να ασχοληθεί με κάποια άλλη δραστηριότητα, καθώς ο γονιός έχει κάποιες υποχρεώσεις που πρέπει να ολοκληρώσει,
- την πρώτη φορά είναι προτιμότερο να ασχοληθείτε με μια δομημένη δραστηριότητα, όπως ένα επιτραπέζιο παιχνίδι ή μια κατασκευή,
- θα βοηθήσει πολύ αν επιλέξει το παιδί το παιχνίδι που θα παίξετε (την πρώτη φορά), έτσι ώστε να έχει το ενδιαφέρον και την πρόθεση να ασχοληθεί πραγματικά και συγκεντρωμένα με αυτό,
- δώστε στο παιδί την ευκαιρία να πάρει πρωτοβουλίες και ενθαρρύνετέ το συνεχώς για την προσπάθειά του είτε καταφέρει να ολοκληρώσει τη δραστηριότητα είτε όχι,
- προσπαθήστε να επαναλαμβάνετε (λεκτικά) τις δραστηριότητες του παιδιού, δείχνοντας ενθουσιασμό, π.χ. “Πολύ σωστά πήρες τον μπλε μαρκαδόρο για να ζωγραφίσεις τη θάλασσα!”,
- είναι σημαντικό το παιδί να καταλάβει ότι ο γονιός περνάει χρόνο μαζί του, επειδή το θέλει πραγματικά και επειδή περνάει πολύ όμορφα μαζί του και όχι επειδή το θεωρεί υποχρέωσή του,
- δείξτε στο παιδί σας την αγάπη σας, χαϊδεύοντάς το, φιλώντας το ή αγκαλιάζοντάς το,
- όταν λήξει ο χρόνος που έχετε θέσει εξαρχής, πρέπει το παιδί να γνωρίζει ότι περάσατε πολύ όμορφα μαζί του, ότι θα επαναλαμβάνετε τακτικά αυτή η διαδικασία και ότι δε διακόπτετε τη δραστηριότητά σας επειδή κουραστήκατε ή βαρεθήκατε.
Δήλωση παιδιού που δεν περνάει σωστό ποιοτικό χρόνο με τους γονείς του:
“Ο μπαμπάς και η μαμά παίζουν μαζί μου λίγη ώρα κάθε μέρα, αλλά είναι σαν τα ρομπότ που βλέπω στην τηλεόραση. Μιλάω μόνος μου όταν παίζουμε και όταν τελειώσει το παιχνίδι, φεύγουν για να συνεχίσουν τη δουλειά τους. Νιώθω ότι τους ενοχλώ και χάνουν το χρόνο τους χωρίς να το θέλουν, τους αρέσει περισσότερο να δουλεύουν ή να κάνουν πράγματα μόνοι τους”.
Δήλωση παιδιού που περνάει τακτικά σωστό ποιοτικό χρόνο με τους γονείς του:
“Μου αρέσει πολύ που ο μπαμπάς και η μαμά αφήνουν τις πολλές δουλειές τους για να παίξουμε μαζί. Ξέρω ότι με αγαπάνε πολύ και θέλουν να παίζουμε και να μιλάμε. Στεναχωριέμαι λίγο όταν τους βλέπω να δουλεύουν αντί να παίζουμε, αλλά μου εξηγούν ότι πρέπει να κάνουν κάποιες δουλειές και μετά θα παίξουμε! Περνάμε τόσο ωραία μαζί και τους αγαπάω πολύ!”
Ιδέες για εποικοδομητικό χρόνο με το παιδί
- Ασχοληθείτε από κοινού με ένα επιτραπέζιο παιχνίδι (εύκολο για την ηλικία του παιδιού),
- Επιλέξτε ένα ευχάριστο παιχνίδι που προτιμά το παιδί, όπως κούκλες, αυτοκινητάκια, τουβλάκια,
- Συζητήστε με το παιδί σας τα νέα της ημέρας του ή ο, τιδήποτε το απασχολεί ή το στεναχωρεί,
- Συζητήστε με το παιδί σας κάτι που αφορά εσάς και θα βοηθήσει το παιδί σας να σας μάθει καλύτερα και να έρθει πιο κοντά σας (π.χ. αστείες ιστορίες από την παιδική σας ηλικία, όμορφες στιγμές από παλιά κ.α.),
- Δημιουργήστε μια ιστορία με τη φαντασία σας και ζωγραφίστε τη ή προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα μικρό και εύκολο θεατρικό παιχνίδι,
- Αναπολήστε τις παλιές στιγμές, ξεφυλλίζοντας τα οικογενειακά άλμπουμ,
- Ασχοληθείτε μαζί με κάποια δουλειά του σπιτιού, όπως μαγείρεμα, πότισμα λουλουδιών, άπλωμα ρούχων, σκούπισμα,
- Δημιουργήστε κάποια εύκολη κατασκευή, αρεστή και από τις δύο μεριές (υπάρχουν πάρα πολλές ιδέες στο διαδίκτυο),
- Κάντε δραστηριότητες εκτός σπιτιού, όπως
– βόλτα με τα πόδια ή με τα ποδήλατα
– αθλητική δραστηριότητα, όπως μπάσκετ, ποδόσφαιρο, βόλεϊ
– ψάρεμα
– μονοήμερη εκδρομή
– φαγητό σε ένα εστιατόριο
– πικ νικ
– κινηματογράφος
- Τραγουδήστε ένα τραγούδι παρέα, μπορείτε ακόμα και να οργανώσετε κάποιο χορευτικό για το αγαπημένο σας τραγούδι,
- Δημιουργήστε ένα δικό σας παιχνίδι και ορίστε μαζί τους κανόνες αυτού,
- Η ομορφότερη ιδέα για σωστό ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας είναι να ρωτήσετε το ίδιο το παιδί πώς θέλει να περάσετε το χρόνο σας.
Όπως προαναφέρθηκε, ο εποικοδομητικός χρόνος με τους γονείς μπορεί να βοηθήσει και στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Κατά τη διάρκεια των διαφόρων δραστηριοτήτων μπορείτε να επαναλαμβάνετε στο παιδί ό,τι κάνετε, έτσι ώστε το παιδί να παραδειγματίζεται για τον σωστό τρόπο ομιλίας, αλλά και για τη σωστή χρήση του λόγου. Επιπλέον, ταυτόχρονα μπορεί να “δουλευτεί” και το λεξιλόγιο του παιδιού (π.χ. απλώνοντας τα ρούχα μπορείτε να κατονομάζετε τα χρώματα που έχουν τα μανταλάκια ή/και το κάθε ρούχο). Αντίστοιχα η όλη διαδικασία θα βοηθήσει το παιδί και στην ανάπτυξη ή βελτίωση του αφηγηματικού και περιγραφικού του λόγου (π.χ. με την ολοκλήρωση της κατασκευής θα πρέπει να σας απαριθμήσει και περιγράψει τα βήματα που ακολουθήσατε). Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, το παιδί θα διδαχθεί ότι πρέπει να τηρεί τους κανόνες του παιχνιδιού και τη σειρά προτεραιότητας. Τέλος, ο καθορισμός μιας συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας για ποιοτικό χρόνο θα λειτουργήσει θετικά προς το παιδί, καθώς θα γνωρίζει ότι πρέπει να είναι συνεπής σε τέτοιου είδους καταστάσεις και να μην αντιδρά ακατάλληλα και άσχημα, όταν λήγει ο χρόνος και δεν έχει προλάβει να ολοκληρώσει τη δραστηριότητα που ήθελε ή αν ήθελε περισσότερο χρόνο με τους γονείς του. Πρέπει να κατανοήσει ότι δεν είναι δυνατόν να εξελίσσονται τα πράγματα όπως θέλει και ότι είναι πιο λειτουργικό να προσαρμόζεται στις ζωές των άλλων (οι γονείς του έχουν κάποιες υποχρεώσεις που πρέπει να ολοκληρώσουν).
Ο χρόνος που περνάνε οι γονείς με τα παιδία τους, είναι στιγμές που θα μείνουν καλά χαραγμένες στα μυαλά τους και θα βάλουν ένα λιθαράκι στο χτίσιμο της προσωπικότητάς τους, αλλά και θα τα βοηθήσουν στις κοινωνικές τους συνδιαλλαγές. Ας γίνει λοιπόν μια μεγάλη προσπάθεια να δημιουργηθούν όμορφες προσωπικότητες με υπέροχα παιδικά χρόνια!
Πηγές:
- Severe, S. (2000). Πώς να συμπεριφέρεστε σωστά. Τα παιδιά σας συμπεριφέρονται ανάλογα. 4η Έκδοση. Αθήνα: Εκδ. Πατάκη
- Κολαΐτης, Γ. (2014). Εκπαίδευση στον Ποιοτικό Χρόνο.
- Στο Α. Βούρδας (Επιμ.), Εκπαιδευτικό Σεμινάριο στο Πρόγραμμα “Θετικοί Γονείς Χαρούμενα Παιδιά”.
- Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Γονέων με Παιδιά 3-8 ετών με Προβλήματα Διαγωγής, 24/01 Ιουνίου 2014 (σσ. 8-15). Αθήνα